رمزنگاری در دورۀ قاجار؛ گذر از رمزنگاری سنتی به رمزنگاری نوین

از زمان‌‌های دور برای ارسال پیغام‌‌های محرمانه بین جوامع بشری، ارتباطات رمزی وجود داشته است. در تاریخ ایران نیز رمزنویسان از اقلام رمزی زیادی استفاده کرده‌اند. بعد از پدیدآمدن تلگراف، اقلام رمزی قدیمی کنار گذاشته و اقلام جدیدی اختراع شد و در مکاتبات و گزارش‌‌های محرمانه به کار رفت. در این پژوهش با بهره‌‌گیری از منابع کتابخانه‌‌ای و به‌خصوص کتاب‌‌های چاپ سنگی و نیز اسناد تاریخی سعی می‌‌شود به سؤال محوری چرایی از بین رفتن اقلام و خطوط سابق و چگونگی اختراع اقلام جدید از سوی رمزنگاران ایرانی و نیز تلاش آنان برای یافتن راه حلی به منظور رفع مشکلات ارتباطات رمزی از طریق کانالی امن در دورۀ قاجار، پاسخ داده شود. نتیجۀ این پژوهش نشان می‌‌دهد که در دورۀ قاجار به‌دلیل آغاز ارتباطات سیاسی و اقتصادی گسترده با دنیای غرب، آشنایی با رمزنگاری مدرن غربی‌‌ها و نیز پی‌بردن به سادگی و مشکلات استفاده از رمزنویسی سنتی، نیاز به استفاده از رمزنگاری پیشرفته در ارتباطات رمزی و به‌خصوص در تلگراف‌‌ها احساس شد. بنابراین عده‌‌ای از رمزشناسان ایرانی در این راستا اقلام رمزی جدیدی پدید آوردند که برای ارسال پیغام‌‌های رمزی داخلی و خارجی از اطمینان لازم برخوردار بود.